دانستنی های موسیقی

معرفی موسیقی سنتی ایرانی

موسیقی اصیل ایرانی تحت عناوینی مانند موسیقی سنتی ایرانی، موسیقی کلاسیک ایرانی یا موسیقی دستگاهی شناخته می شود. موسیقی اصیل ایرانی را مجموعه ای از دستگاه ها، نغمه ها و آوازها تشکیل می دهد که قبل از میلاد مسیح تا به امروز بین مردم ایران در جریان می باشند. از جمله کشورهایی که در شکل گیری این نوع موسیقی مؤثر و تاثیرگذار بوده اند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آسیای میانه
• افغانستان
• پاکستان
• جمهوری آذربایجان
• ارمنستان
• ترکیه
• یونان

«باربد»، «نکیسا» و «رامتین» از موسیقیدان ها و نوازندگان موسیقی سنتی ایرانی در ایران باستان می باشند. لازم به ذکر است که ردیف های موسیقی اصیل ایرانی به عنوان اولین پرونده مستقل ایران در مهر ماه سال 1388 در فهرست میراث ناملموس جهانی به ثبت رسید.

الفبای موسیقی سنتی ایرانی

همانطور که می دانید دنیای موسیقی پر از واژه های خارجی و جذاب می باشد که حتی برخی از آنها به گوش ما نخورده اند. در این قسمت به برخی از این الفبا و اسامی می پردازیم:

• گوشه یا مقام: به کوچکترین جزء هویت دار از ردیف موسیقی اصیل ایرانی گوشه یا مقام می گویند که شامل آهنگ های قدیمی می شود که در مناطق مختلف ایران خوانده می شود.
• دستگاه: بعضی از گوشه های موسیقی اصیل، چون در یک منطقه خاص قرار گرفته اند، در نتیجه حال و هوایی یکسان دارند. تمامی گوشه ها با حال و هوایی یکسان و مشابه در مجموعه ای جمع آوری شده اند که به آن دستگاه می گویند.
• آواز: به مجموعه ای از چندین گوشه آواز گفته می شود. آوازهای متعلق به دستگاه موسیقی اصیل ایرانی از قبیل آواز ابوعطا (متعلق به دستگاه شور)، آواز بیات ترک (متعلق به دستگاه شور)، آواز افشاری (متعلق به دستگاه شور)، آواز دشتی (متعلق به دستگاه شور)، آواز بیات کرد (متعلق به دستگاه شور)، آواز بیات اصفهان (متعلق به دستگاه همایون) می باشد.
• ردیف موسیقی ایرانی: مجموعه ای از تمامی آوازهای ایرانی و گوشه ها در کتابی ایرانی به نام ردیف موسیقی ایرانی جمع آوری شده اند. ردیف موسیقی ایرانی در واقع دایره المعارف موسیقی سنتی ایرانی است.
• مرکب خوانی: به این مدل از خواندن که نوازنده از یک دستگاه شروع کرده و وارد دستگاه دیگری می شود در اصطلاح مرکب خوانی می گویند.
• نت شاهد: نتی که دارای بیشترین کاربرد در هر دستگاه و آواز است را نت شاهد می گویند.
• گام: گام در موسیقی غربی به دستگاهی گفته می شود که از 2 دسته مینور و ماژور تشکیل شده اند.
• رپرتوار: معادل ردیف در موسیقی غربی است.
• دانگ: به هر چهار نت که پشت سر هم قرار می گیرند یک دانگ می گویند.

موسیقی سنتی ایرانی دارای چند دستگاه دارد؟

ردیف موسیقی اصیل و سنتی ایرانی از 2 بخش اصلی و فرعی تشکیل شده است. قسمت اصلی این موسیقی اصیل از 7 دستگاه تشکیل شده که هر کدام دارای ویژگی های مختص به خود می باشند. جالب است بدانید که این 7 دستگاه موسیقی اغلب نواحی ایران را دربر می گیرند و بسیاری از آهنگ ها را در خود جا داده اند. این 7 دستگاه شامل موارد زیر است:

• شور
• نوا
• ماهور
• چهارگاه
• همایون
• راست پنجگاه
• سه گاه

گوشه های موسیقی ایرانی

در موسیقی اصیل ایرانی، به مجموعه ای از آهنگ ها و نغمه های موسیقی ردیف و به هر یک از این آهنگ ها یک گوشه می گویند. هر گوشه قسمتی از یک یا چند دستگاه است که برای خلق قطعه های موسیقی از آنها استفاده می شود. گوشه های موسیقی ایرانی دارای انواع مختلفی است که ممکن است نام برخی از گوشه های موسیقی اصیل ایرانی را تا به حال نشنیده باشید و برای شما ناآشنا باشند. نام برخی از این گوشه ها به شرح زیر می باشد:

• افشاری
• دشتی
• ابوعطا
• کرد بیات
• امیری
• سیخی
• راک کشمیر
• ده ناصری
• آتشدان
• سرحدی
• و . . .

ردیف موسیقی ایرانی

شکل گیری ردیف موسیقی اصیل ایرانی منسوب به 3 موسیقیدان بزرگ ایرانی به نام های علی اکبر فراهانی، میرزا عبدالله و آقا حسینقلی می باشد. ردیف به 2 شکل سازی و آوازی اجرا می شود با این تفاوت که ردیف سازی دارای گستردگی بیشتری است. از جمله ردیف های سازی، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ردیف دوامی
• ردیف طاهرزاده
  لازم به ذکر است که علینقی وزیری اولین فردی بود که ردیف را به نت درآورد و درویش خان هم اولین شخصی بود که ردیف را از دربار به میان توده ها وارد کرد.

با مراجعه به سایت ام اس 4 موزیک می توانید آهنگ های جدید و قدیمی سنتی و پاپ خوانندگانی از جمله افتخاری، معتمدی، علی منتظری، زند وکیلی و ... دانلود کنید و لحظه های ماندگاری را برای خود و عزیزان خود بسازید.